Chuye^.n xa?y ra va`o ddo+`i vua Hu`ng thu+' VI. Nha` vua dde^'n tuo^?i gia` va` muo^'n ti`m ngu+o+`i no^'i ngo^i. Vie^.c cho.n lu+.a kho^ng ddo+n gia?n bo+?i vi` ca'c ba` vo+. cu?a vua dda~ sinh ddu+o+.c ca? tha?y hai mu+o+i hai ngu+o+`i con trai, ta^'t ca? dde^`u dda~ tru+o+?ng tha`nh. Nha` vua nghi~ : "Ta kho^ng chi? ca^`n cho.n ddu+o+.c mo^.t ddu+'a con ta`i gio?i co' the^? tri. vi` ngo^i ba'u ma` co`n pha?i nghi~ la`m sao dde^? tra'nh ddu+o+.c nhu+~ng tranh cha^'p ve^` sau."

             Nha` vua ddem vie^.c na`y ra ba`n ba.c vo+'i ca'c quan ha^`u ca^.n, va` chi'nh nha` vua cu~ng suy tu+ kho^ng i't. Cuo^'i cu`ng vua Hu`ng go.i ta^'t ca? ca'c hoa`ng tu+? la.i va` ba?o :

             - Cha bie^'t mi`nh dda~ ga^`n dda^'t xa tro+`i. Cha muo^'n truye^`n ngo^i la.i cho mo^.t ngu+o+`i trong ca'c con. Cha muo^'n trong di.p Te^'t sa('p dde^'n ca'c con mo^~i ngu+o+`i ha~y da^ng mo^.t mo'n a(n dde^? cu'ng to^? tie^n. Ngu+o+`i na`o da^ng mo'n ho+.p y' ta nha^'t se~ ddu+o+.c nha^.n ngo^i vua.

             The^' la` ca'c hoa`ng tu+? la^.p tu+'c ta^.p ho+.p nhu+~ng ngu+o+`i tha^n ca^.n cu?a mi`nh, to?a ddi kha('p no+i dde^? ti`m cho ra mo^.t le^~ va^.t quy' hie^'m. Ngu+o+`i thi` va`o ru+`ng sa^u, ngu+o+`i thi` le^n nu'i cao, ngu+o+`i thi` ra ta^.n bie^n kho+i. Cha(?ng ai qua?n nga.i xa xo^i hay nguy hie^?m, he^~ nghe no'i no+i na`o co' tra'i tho+m, va^.t la., ca' ngon, thu' hie^'m la` ho. ha(ng ha'i ti`m dde^'n cho ba(`ng ddu+o+.c.

             Trong so^' ho., chi? co' hoa`ng tu+? Lie^u - hoa`ng tu+? thu+' mu+o+`i ta'm cu?a vua Hu`ng - la` le? loi ho+n ca?. Me. cu?a hoa`ng tu+? Lie^u che^'t so+'m ne^n cha`ng kho^ng co' nhie^`u ngu+o+`i tha^n ca^.n ddu? quye^`n ha`nh dde^? giu'p cha`ng trong co^ng vie^.c kho' kha(n na`y.

             Nga`y tuye^?n cho.n dda~ dde^'n ga^`n ma` hoa`ng tu+? Lie^u va^~n chu+a nghi~ ra mo'n gi` xu+'ng dda'ng dde^? da^ng le^n vua cha. DDe^m a^'y, Lie^u na(`m ga'c tay le^n tra'n, co^' nho+' la.i ta^'t ca? ca'c mo'n xu+a nay cha`ng dda~ tu+`ng a(n hoa(.c dda~ tu+`ng tro^ng tha^'y. Ma~i suy nghi~, cha`ng ngu? que^n lu'c na`o kho^ng bie^'t. Cha`ng mo+ tha^'y mi`nh ddang cu`ng ca'c anh em kha'c ba^.n bi.u su+?a soa.n ca'c mo'n a(n. DDu'ng lu'c a^'y, mo^.t ba` tie^n dde^'n be^n cha`ng va` ba?o :

             - Hoa`ng tu+? na`y ! To lo+'n nha^'t trong ca'c thu+' la` Tro+`i va` DDa^'t, quy' gia' nha^'t trong ca'c va^.t la` lu'a ga.o. Ta se~ ba`y cho hoa`ng tu+? la`m mo^.t mo'n a(n tu+o+.ng tru+ng cho nhu+~ng ca'i lo+'n lao a^'y.

             Ba` tie^n chi? cho cha`ng ro^? ga.o ne^'p ba` mang theo va` ba?o :

             - Ha~y mang ra mo^.t i't dda^.u xanh, thi.t mo+~, ca'c loa.i gia vi. ma('m, muo^'i, tie^u ha`nh va` kie^'m the^m mo^.t so^' la' xanh nu+~a.

             Ba` tie^n dda(.t loa.i ga.o ne^'p a^'y va`o mo^.t chie^'c la', o+? giu+~a cho the^m dda^.u na^'u chi'n va` thi.t mo+~, ro^`i phu? ki'n ba(`ng mo^.t lo+'p ga.o ne^'p nu+~a. Xong go'i la.i tha`nh hi`nh kho^'i vuo^ng. Vu+`a go'i, ba` tie^n vu+`a gia?i thi'ch :

             - Ba'nh na`y tu+o+.ng tru+ng cho DDa^'t. DDa^'t thi` vuo^ng vu+'c va` bao phu? bo+?i ma`u xanh cu?a nu'i ru+`ng, ddo^`ng ruo^.ng. Cho thi.t, dda^.u va`o be^n trong la` la^'y y' nghi~a DDa^'t che cho+? cho muo^n loa`i. Ha~y ddem luo^.c ba'nh tha^.t ky~ dde^? giu+~ ddu+o+.c la^u. Go.i no' la` ba'nh chu+ng.

             Ba` tie^n la.i sai na^'u mo^.t no^`i co+m ne^'p tha^.t de?o ro^`i ddem que^'t nhuye^~n la`m tha`nh mo^.t loa.i ba'nh hi`nh tro`n de.t. Ba` no'i :

             - Ba'nh na`y tu+o+.ng tru+ng cho ba^`u tro+`i tro`n tri~nh. Go.i no' la` ba'nh da^`y.

             No'i xong, ba` tie^n vu.t bie^'n ma^'t.

             Hoa`ng tu+? Lie^u ti?nh da^.y, cu+' theo nhu+~ng ddie^`u nghe tha^'y la`m tha`nh mo^.t chie^'c ba'nh vuo^ng tu+o+.ng tru+ng cho DDa^'t va` mo^.t chie^'c ba'nh tro`n tu+o+.ng tru+ng cho Tro+`i.

*

             Nga`y ho^.i thi la` nga`y tu+ng bu+`ng na'o nhie^.t nha^'t o+? dda^'t Phong Cha^u. Da^n chu'ng mo.i mie^`n ddo^? xo^ nhau ve^` kinh ddo^ dde^? ddo'n mu+`ng mo^.t ca'i Te^'t dda(.c bie^.t : mo+? dda^`u ba(`ng mo^.t cuo^.c thi ca'c mo'n a(n va` ke^'t thu'c ba(`ng le^~ dda(ng quan cu?a mo^.t vi. vua mo+'i.

             Ma(.t tro+`i vu+`a mo.c, nha` vua ba('t dda^`u nghi le^~ cu`ng te^' to^? tie^n. Kho^ng gian tra`n nga^.p tie^'ng chie^ng, tie^'ng tro^'ng. Co+` xi' ddu? ma`u pha^'p pho+'i be^n tre^n dda'm ddo^ng nhu+~ng ngu+o+`i na'o nu+'c ve^` du+. ho^.i. Tre^n mo^.t chie^'c ba`n cao ddang ba`y la lie^.t nhu+~ng mo'n a(n quy' hie^'m tu+` mo.i mie^`n dda^'t nu+o+'c. I't ai chu' y' dde^'n nhu+~ng chie^'c ba'nh gia?n di. cu?a hoa`ng tu+? Lie^u. Nhu+ng dde^'n khi ca'c vi. quan gia'm kha?o ne^'m thu+? thi` ai na^'y cu~ng ga^.t dda^`u ta'n thu+o+?ng.

             Mo^.t vi. quan buo^.t mie^.ng :

             - Hu+o+ng vi. tha^.t kha'c thu+o+`ng ddu+o+.c la`m tu+` nhu+~ng va^.t bi`nh thu+o+`ng.

             Nha` vua cu~ng to? ra ha`i lo`ng vo+'i hu+o+ng vi. ddo^.c dda'o cu?a chie^'c ba'nh va` cho go.i hoa`ng tu+? Lie^u dde^'n dde^? ho?i ca'ch thu+'c la`m ba'nh nhu+ the^' na`o.

             Hoa`ng tu+? tha^.t lo`ng ta^u le^n va` ke^? la.i cho vua ve^` gia^'c mo+ cu?a mi`nh.

             Qua' tru+a ho^m a^'y, nha` vua tuye^n bo^' ke^'t qua? tru+o+'c tha^`n da^n :

             - Hoa`ng tu+? thu+' mu+o+`i ta'm se~ la` ngu+o+`i tu+` nay thay ta tri. vi` dda^'t nu+o+'c. Nhu+~ng chie^'c ba'nh cu?a hoa`ng tu+? Lie^u kho^ng chi? co' hu+o+ng vi. ddo^.c dda'o ma` co`n chu+'a ddu+.ng nhie^`u y' nghi~a. No' ba`y to? lo`ng hie^'u tha?o cu?a mo^.t ngu+o+`i con ddo^'i vo+'i cha me., to^n cha me. lo+'n nhu+ Tro+`i DDa^'t. No' la` hi`nh a?nh cu?a que^ hu+o+ng vo+'i ma`u xanh cu?a ruo^.ng ddo^`ng, so^ng nu'i. No' ddu+o+.c la`m ra tu+` nhu+~ng ha.t ngo.c quy' nha^'t cu?a thie^n nhie^n, nhu+~ng ha.t ngo.c a^'y la.i de^~ ti`m bo+?i ai cu~ng co' the^? la`m cho no' sinh so^i tre^n ma?nh dda^'t cu?a mi`nh. Nhu+~ng chie^'c ba'nh tro^ng tha^.t gia?n di. nhu+ng pha?i la` mo^.t ngu+o+`i ta`i cao, ddu+'c ro^.ng mo+'i co' the^? nghi~ ra.

             Hoa`ng tu+? Lie^u xu+'ng dda'ng ke^' tu.c ngo^i vua, la^.p ne^n ddo+`i Hu`ng Vu+o+ng thu+' VII.

*

             Va` cu~ng tu+` tho+`i a^'y, cu+' mo^~i na(m va`o di.p Te^'t dde^'n, ngu+o+`i Vie^.t Nam la`m ba'nh chu+ng, ba'nh da^`y dde^? da^ng cu'ng to^? tie^n.

Vo~ Va(n Tha('ng (Nguo^`n chi'nh: Kho ta`ng truye^.n co^? ti'ch Vie^.t Nam, ta^.p I)